Bạn đang xem: Nghĩa Của Từ Hợp Lí Hay Hợp Lý : Vấn Đề Phân Biệt Viết I
Hiện nay, trong thiết yếu tả giờ Việt (chữ Quốc ngữ), tín đồ ta vẫn còn lúng túng trong việc chọn i ngắn và y dài trong một vài trường hợp. Rõ ràng là lúc âm /i/ đứng làm cho âm chủ yếu trong âm ngày tiết mở (không gồm âm cuối vần) sau các phụ âm /h, k, l, m, s, t/. Và do đó vẫn tồn trên hai giải pháp viết.
| hi vọng/ mong muốn kĩ thuật/ kỹ thuật | lí luận/ lý luậnmĩ thuật/ mỹ thuật | công ti/ công ty sĩ quan/ sỹ quan lại |
Thực ra ao ước bàn sự việc này một giải pháp thấu đáo, cần đề cập một phạm vi rộng hơn, đó là sự việc chính tả của chữ Quốc ngữ nói chung. Nhưng lại như thế, bài viết sẽ thừa dài, bởi đó chúng tôi chỉ đề cập vụ việc chung một giải pháp ngắn gọn, chủ yếu là tất cả những gì liên quan lại đến cách viết i ngắn/ y dài, luân chuyển quanh hiệ tượng ghi âm tốt ghi ý.
Những fan thiên về mắt nhìn ngữ âm học nhận định rằng cả nhị chữ i ngắn với y dài trong các trường phù hợp trên số đông ghi âm /i/ nên thực chất không tất cả gì không giống nhau cả, vậy nên tốt nhất có thể là nhập hai phương pháp viết đó làm cho một cho đồng hóa và giản tiện. Giáo trình Cơ sở ngôn ngữ học cùng tiếng Việt viết: “Trong chủ yếu tả bây giờ đang gồm có trường hợp cùng một âm vị mà lại được viết tùy nhân tiện theo hai bí quyết khác nhau. Đó là bí quyết viết lộn xộn i/y và d/gi” (1). Và người sáng tác đề nghị: “Thống độc nhất viết nguyên âm – âm thiết yếu /i/ bằng chữ cái “i”, ví dụ: lí luận, kĩ thuật, mĩ thuật,…” (2). Không chỉ là tác giả của giáo trình trên mà xu thế chung của giới ngữ điệu học nhiều năm qua là như vậy.
Nhưng làng mạc hội cũng không dễ gì gật đầu những ý kiến đề xuất nói trên, dù có những lý do phù hợp nhất định. Tuy đại đa phần không có định hướng về ngôn ngữ học, nhưng bởi ngữ cảm phiên bản ngữ, người ta cũng nhận thấy viết tuyệt nhất loạt i ngắn như mất mát, thiếu vắng cái gì đó, vì vậy cách viết y nhiều năm vẫn được gia hạn ở vị trí này khu vực khác. Chẳng hạn:
– tại số nhà trăng tròn Lý Thái Tổ, hà thành có hai viện “chữ nghĩa” bự nhất nước ta – Viện Văn học tập (với cơ sở ngôn luận là tạp chí Văn học) cùng Viện ngôn ngữ (với tạp chí Ngôn ngữ) – thì trong khi bên Ngôn ngữ viết i ngắn, mặt Văn học vẫn viết y dài.
– đơn vị xuất bạn dạng Giáo dục nguyên tắc những trường vừa lòng trên yêu cầu nhất loạt viết i ngắn. Tuy nhiên, khi các công ty con ở trong phòng xuất bạn dạng ra đời, thuở đầu tên công ty đều viết là ti (i ngắn), tuy thế rồi càng ngày fan ta càng phân biệt bất tiện, cần đã từ từ đổi sang viết ty (y dài).
– một số trong những tác giả viết sách mang đến Nhà xuất bản Giáo dục, vào khi gật đầu viết tuyệt nhất loạt i ngắn mang lại sách giáo khoa, thì những sách khác vẫn đề xuất viết phân biệt i ngắn/ y dài.
Nhà nghiên cứu và phân tích ngôn ngữ và văn hóa truyền thống Trần Ngọc Thêm, lúc đầu cũng ủng hộ độc nhất vô nhị loạt viết i ngắn, nhưng về sau chính ông đã nhận thấy, chỉ xét riêng biệt về khía cạnh văn hóa, đã không ổn. Góp ý mang đến sách giáo khoa lớp 4 new (2005), ông chỉ ra bài toán nhất loạt viết i ngắn là một trong chủ chương rất đoan và không phù hợp hợp, duy nhất là khi gặp mặt tên riêng, vày ở đó yêu cầu tôn trọng truyền thống và thoải mái cá nhân. Với năm sau, NXB giáo dục và đào tạo đã sửa phương pháp viết tên riêng theo hướng này. (Viết Chương Mỹ, Lý tự Trọng thay cho Chương Mĩ, Lí từ bỏ Trọng)
Đặc biệt, học trả Cao Xuân Hạo, vào một quá trình dài đã đối kháng thương độc mã chống lại chủ trương sáp nhập i ngắn và y dài, tương tự như chủ trương cách tân chữ Quốc ngữ nói chung. Mẫu mà đa số giới ngôn từ học cho hệ thống ghi âm 1 đối 1 (1 âm – 1 chữ cùng ngược lại) là ưu điểm của chữ Quốc ngữ – thì ông đánh giá ngược lại: “Nhược điểm của chữ Quốc ngữ chưa phải ở chỗ nó chưa thật là một hệ thống phiên âm vị học, mà ở đoạn nó có đặc điểm thuần tuý ghi âm, và trọn vẹn bất lực trước nhiệm vụ thể hiện nghĩa mà lẽ ra nó đề nghị đảm đương, cùng nhược điểm ấy lộ rõ nhất và tai hại độc nhất là trong trường hợp các từ đồng âm vốn có rất nhiều trong giờ đồng hồ Việt. Tuy vậy, tương tự như chữ Anh và chữ Pháp, phần đông chỗ bị người ta xem là bất thích hợp lý đó là những chỗ khiến cho nó minh bạch nghĩa và gốc nguồn của những từ đồng âm như da và gia, lý và lí (trong lí nhí). V.v.. Đáng nhớ tiếc là những chỗ như vậy không lấy gì làm nhiều” (3).
Xem thêm: Top 10 Bài Văn Phân Tích Tác Phẩm Chuyện Người Con Gái Nam Xương Của Nguyễn Dữ
Dưới đây công ty chúng tôi sẽ so với thêm những chưa ổn của công ty trương độc nhất loạt viết i ngắn cùng sự bao gồm lý của chủ trương bảo đảm sự riêng biệt i ngắn/y dài.
Nếu áp dụng triệt để vẻ ngoài ngữ âm học theo kiểu 1 – 1 giữa âm cùng chữ, thì kế bên i ngắn/ y dài trong âm huyết mở nói trên, đang còn bắt buộc xử lý “nhất quán” 1 loạt trường hòa hợp khác. Ví dụ:
i/y tự do làm âm tiết: y tế, chuẩn y, ý nghĩa, ỷ thế, yêu thương cầu, yếu nuốm yểu điệu,… → i tế, chuẩn i, í nghĩa, iêu cầu,… với i/y trong tổng hợp làm vần: uyên bác, răn dạy bảo, quyên góp, thuyết minh,… → uiên bác, khuiên bảo, quiên góp, thuiết minh,…c/k/q (cùng ghi âm “cờ”): quốc ca, cứu vớt quốc, tuyến đường quanh co,… → kuốc ka, kứu kuốc, kon đường kuanh ko,…d/gi (cùng ghi âm “dờ”): giáo dục gia đình → dáo dục domain authority đình hoặc záo zục za đìnhg/gh (cùng thu thanh “gờ”): gồ ghề, ganh ghét → gồ gề, gen gétng/ngh (cùng thu thanh “ngờ”): ngấp nghé, ngông ghênh → ngấp ngé, ngông ngênhNgoài ra còn những trường phù hợp “bất vừa lòng lý” khác: viết u với o khi cùng ghi âm đệm /u/: quanh/ khoanh; viết u với o khi cùng ghi âm cuối /u/: báu/ báo; viết ă với a khi cùng ghi âm chủ yếu /a/ ngắn: săn/ sau (trẻ nhỏ vẫn tấn công vần “á-u-au, sờ-au-sau”. V.v..
Nếu sửa toàn bộ cho độc nhất vô nhị quán, nhằm chữ Quốc ngữ thành một “hệ thống ghi âm hoàn hảo, ko chê vào đâu được”, hẳn sẽ có một sản phẩm chữ Quốc ngữ “hiện đại” khác xa máy chữ hiện tại hành. Kết quả là khoảng chừng vài chục năm tiếp theo nữa, nhỏ cháu sẽ không đọc nổi chữ Quốc ngữ kể từ thời họ trở về trước!
Nhưng điều đặc biệt quan trọng hơn, nếu như triệt để vận dụng nguyên tắc ngữ âm học như trên, mặc dù được một vài loại tiện nhất thiết thì lại mất tương đối nhiều cái lợi khác.
Thứ nhất, nó thiếu tính sự trong sáng. Ví dụ, nếu đồng điệu viết gia đình tương tự như da thịt, lý sự cũng giống như lí nhí đang mất sự biệt lập nghĩa cùng mất cả sự đánh dấu về từ bỏ nguyên.
Thứ hai, nó thiếu tính sự phong phú. Chẳng hạn trong tên riêng, người ta có quyền tuyển lựa để biểu đạt một ý nghĩa sâu sắc nào đó. Giữa tên là Tí với tức thị “bé” không giống với Tý với tức thị “năm Tý, năm Chuột”. Phần đông tên riêng tín đồ ta lựa chọn y dài (gốc Hán) để biểu thị sắc thái trang trọng: chọn Hy (hy vọng), không chọn Hi (cười hi hi), chọn Kỳ (kỳ vọng), không lựa chọn Kì (kì kèo), v.v..
Ngoài ra, trong một số trong những trường hợp, nó thiếu tính vẻ rất đẹp văn hóa. Ví dụ thân “công ti” với “công ty”, tín đồ ta thấy viết “công ty” giỏi hơn. Vị sao vậy? vì chưng chữ “ti” được viết vào “ti trôn”, rồi “ti” còn tức là “vú” (sờ ti). Viết “công ty” sẽ long trọng hơn “công ti” nguyên nhân là thế.
Đấy là điều lý giải vì sao cả nửa gắng kỷ qua, với tương đối nhiều lời kêu gọi của khá nhiều nhà ngôn từ học, với một loạt giáo trình, sách giáo khoa đã cho thấy sự “bất thích hợp lý” cơ mà sự “bất vừa lòng lý” vẫn tồn tại! Cuộc sống bao giờ cũng tất cả sự tuyển lựa khôn ngoan, chống lại phần đông giáo điều, duy ý chí.
Sự duy ý chí ấy bắt đầu từ đâu? Theo tôi, đó là câu hỏi việc áp dụng máy móc kim chỉ nan về chữ ghi âm, coi chữ chỉ là ký hiệu của âm: “Chữ ghi âm không cân nhắc nội dung, ý nghĩa sâu sắc của từ cơ mà chỉ ghi lại chuỗi âm thanh của trường đoản cú đó. Chữ viết ghi âm là đại diện của ngữ âm chứ không hẳn ý nghĩa. Tình dục giữa chữ và ý ở đấy là một quan hệ nam nữ gián tiếp cơ mà âm là trung gian: chữ – âm – ý” (4) (Người trích dìm mạnh).
Nhận định trên thực ra chỉ đúng trên nguyên tắc chung của loại hình chữ ghi âm, trong đối sánh với phạm trù trái lập là chữ ghi ý. Nguyên tắc có mức giá trị lý thuyết, hỗ trợ cho nhận thức khái quát, đi vào những sự thiết bị hiện tượng cụ thể lại buộc phải xem xét một phương pháp cụ thể. Thực tế khi nào cũng nhiều mẫu mã hơn lý thuyết. Thực tiễn trên vậy giới, theo nhiều nhà ngữ điệu học, không tồn tại một đồ vật chữ nào thuần túy ghi âm, tương tự như không tất cả một máy chữ làm sao thuần túy ghi ý. Theo bọn chúng tôi, dù rằng chữ Quốc ngữ là chữ ghi âm, nhưng đây là trên hiệ tượng chung, phần còn lại, tính hóa học ghi ý của nó cũng chẳng đề xuất là nhỏ. Ngoài các ký hiệu với chữ viết tắt như m, m2, m3, kg, kw, kb, D, ^, %, , &,
